శ్రీమన్నారాయణుడి నాలుగో అవతారమైన నరసింహస్వామి కొలువైన దివ్యక్షేత్రం యాదాద్రి పంచనారసింహ క్షేత్రంగా ప్రసిద్ధి పొందింది. నరసింహుని నాలుగు రూపాలైన లక్ష్మీనరసింహ స్వామి, జ్వాలా నరసింహస్వామి, యోగనరసింహస్వామి, గండభేరుండ నరసింహస్వామి ఈ క్షేత్రంలో విగ్రహ రూపంలో దర్శనమిస్తారు. యాదాద్రి కొండనే ఐదోరూపమైన ఉగ్రనరసింహస్వామిగా భక్తులు తలపోస్తారు. ‘స్వామీ నృసింహః సకలం నృసింహః’ అంటూ సృష్టిసర్వస్వమూ శ్రీమన్నారాయణుడైన నృసింహుని లీలావిలాసంగా భావించి, భక్తిప్రపత్తులతో కొలుస్తారు. ఇంతటి విశిష్టమైన యాదాద్రి ఆలయాన్ని తెలంగాణ ప్రభుత్వం పూర్తిగా కృష్ణశిలతో సంప్రదాయరీతిలో పునర్నిర్మించడం విశేషం. పునర్నిర్మించిన ఆలయం భక్తులను విశేషంగా ఆకట్టుకునే రీతిలో రూపుదిద్దుకుంది. త్వరలోనే ఈ ఆలయం భక్తుల దర్శనానికి పునఃప్రారంభమవుతున్న సందర్భంగా ప్రత్యేక కథనం

శ్రీ లక్ష్మీనరసింహస్వామి కొలువైన యాదాద్రి ఇప్పుడు కొత్త శోభను సంతరించుకుంది. వైష్ణవ సంప్రదాయానుసారం పాంచరాత్ర ఆగమశాస్త్రోక్తంగా ద్రవిడ వాస్తుశైలికి జీవం పోసిన కాకతీయ, చాళుక్య, హొయసాల, పల్లవ శిల్పకళా నైపుణ్యాల మేళవింపుగా యాదాద్రి శ్రీ లక్ష్మీనరసింహస్వామి దేవాలయం రూపుదిద్దుకుంది. తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు ఆలోచనకు ప్రతిరూపంగా శ్రీశ్రీశ్రీ త్రిదండి చిన్న శ్రీమన్నారాయణ రామానుజ జీయర్‌ స్వామి పర్యవేక్షణలో వాస్తుశిల్పులు, స్థపతులు ఆధ్యాత్మికతకు అద్దంపట్టేలా పూర్తిస్థాయి రాతి దేవాలయ నిర్మాణాన్ని పూర్తి చేశారు.

ప్రపంచస్థాయి ఆధ్యాత్మిక క్షేత్రంగా రూపుదిద్దుకుంటున్న యాదాద్రీశుని ఆలయాన్ని ఆధ్యాత్మిక వాతావరణం వెల్లివిరిసేలా, భక్తజనావళికి కనువిందుగొలిపేలా శిల్పులు అత్యద్భుతంగా నిర్మించారు. ప్రధానాలయం పనులన్నీ ఇప్పటికే పూర్తయ్యాయి. పాంచరాత్ర ఆగమ, వాస్తు శాస్త్రాల ప్రకారం ఆలయ విస్తరణ, అభివృద్ధి చేపట్టారు. శ్రీశ్రీశ్రీ త్రిదండి చినజీయర్‌ స్వామి ఆశీస్సులతో ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్‌ ప్రత్యేకంగా ఈ ఆలయ నిర్మాణాన్ని తలపెట్టారు.

ఆధారశిల నుంచి గోపురం పైవరకు పూర్తిగా కృష్ణశిలతో నిర్మించడం ప్రపంచంలోనే తొలిసారి కావడం యాదాద్రి ఆలయ విశేషం. దేవాలయ నిర్మాణ శైలి కోసం దేశంలోని సుప్రసిద్ధ క్షేత్రాలైన తిరుమల, మధురై, పళని, చిదంబరం, శ్రీరంగం, కుంభకోణం, అక్షరధామ్‌ వంటి ఆలయాలను పరిశీలించారు. గర్భాలయాన్ని తాకకుండా, ప్రధానాలయాన్ని విస్తరించారు. పాత ఆలయం మాదిరిగానే ముఖమండపం రాజప్రాసాదాన్ని తలపిస్తుంది. త్రితల రాజగోపురం నుంచి ఆలయంలోకి వెళుతుండగా ఐరావతాలు స్వాగతం పలుకుతూ కనిపిస్తాయి. ఇదివరకటిలాగానే స్వామి దర్శనం తర్వాత క్షేత్రపాలకుడైన ఆంజనేయస్వామిని దర్శించుకున్న భక్తులు తూర్పువైపు బయటకు వెళ్లే సమయంలో కొద్దిసేపు కూర్చునేందుకు వీలుగా ఉండే దిమ్మెను నూతన ఆలయంలో కూడా ఏర్పాటు చేశారు. ఆలయంలోకి వచ్చేటప్పుడు, తిరిగి వెళ్లేటప్పుడు ఆలయ దృశ్యాలను తిలకిస్తూ భక్తులు తన్మయత్వం పొందేలా తీర్చిదిద్దారు.

యాదాద్రి శ్రీలక్ష్మీనరసింహస్వామి ఆలయ నిర్మాణానికి రెండులక్షల టన్నుల కృష్ణశిలను ఉపయోగించారు. ఈ రాయిని ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ప్రకాశం జిల్లా గురిజేపల్లి, గుంటూరు జిల్లా కమ్మవారిపాలెం నుంచి తీసుకువచ్చారు. ఈ రెండు జిల్లాల మధ్యన 20 కిలోమీటర్ల దూరంలోని భూమిలో ఈ రాయి లభించింది. 2016లో యాదాద్రి ప్రధానాలయ పునర్నిర్మాణ పనులకు సీఎం కేసీఆర్‌ పూజలు చేశారు. ఐదేళ్లలో ఈ ఆలయాన్ని శిల్పులు పూర్తిస్థాయిలో నిర్మించి భక్తులకు స్వయంభూ దర్శనాలు కల్పించే దిశగా పనులు పూర్తి కావచ్చాయి. యాదాద్రి పునర్నిర్మాణంలో భాగంగా ప్రధాన స్థపతితో పాటు పదకొండుమంది ఉపస్థపతులు, రెండువేల మంది శిల్పులు తొలి సంవత్సరం పని చేశారు. తరువాత సంవత్సరంలో పదిహేనువందల మంది శిల్పులు విధులు నిర్వహించారు. ఈ శిల్పుల్లో తెలంగాణలోని వివిధ జిల్లాలతో పాటు తమిళనాడు, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్రాల వారున్నారు. ప్రధానాలయ పునర్నిర్మాణం కోసం వైటీడీఏ రూ.200 కోట్లు ఖర్చు చేసింది.

కృష్ణశిల ప్రత్యేకత

శ్రీరంగం ఆలయం మాదిరిగా నల్లరాతి శిలతో యాదాద్రి ఆలయం నిర్మాణం జరిగింది. కృష్ణ శిలగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ నల్లరాయి ఎండకాలం చల్లదనాన్ని, చలికాలం వెచ్చదనాన్ని ఇస్తుంది. అత్యంత కఠినమైన శిల కావడం వల్ల ఎక్కువ కాలం ఆలయం పటిష్ఠంగా ఉంటుంది.

వేంచేపు మండపం..

యాదాద్రి క్షేత్రంలోని పడమటి రాజగోపురం ముందు భాగంలో నిర్మించిన మండపమే వేంచేపు మండపం. ఈ మండపాన్ని తిరుమలలో గొల్ల మండపం అంటారు. యాదాద్రీశుడి సన్నిధిలో నిర్మించి ఈ మండపంలో శ్రీస్వామి సేవలు, ప్రత్యేక ఉత్సవాల్లో ఊరేగింపు చేసినప్పుడు వేంచేపు మండపంలో భక్తుల కోసం కొద్ది సమయం అధిష్ఠింపజేస్తారు.

బ్రహ్మోత్సవ మండపం..

బ్రహ్మోత్సవ మండపాన్ని తూర్పు రాజగోపురం ముందు భాగంలో ఏర్పాటు చేశారు. స్వామివారి బ్రహ్మోత్సవాలు జరిగే సమయంలో ఈ మండపాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ఉత్సవ మూర్తులను బ్రహ్మోత్సవ మండపంలో అధిష్ఠింపజేసి, ఉత్సవ పర్వాలను నిర్వహిస్తారు.

అష్టభుజి ప్రాకార మండపం..

దేవాలయాల్లో అష్టభుజి ప్రాకార మండపాలు నిర్మించడం చాలా అరుదు. అతికొద్ది ఆలయాల్లో మాత్రమే ఈ అష్టభుజి ప్రాకార మండపాలు కనిపిస్తాయి. యాదాద్రీశుడి ఆలయంలో నిర్మించిన ఈ మండపం చాలా అరుదైనది. భక్తులకు కనువిందు చేసేలా ఈ అష్టభుజి ప్రాకార మండపం పై భాగంలో సాలహారం ఏర్పాటు చేశారు. వీటిలో కేశవ మూర్తులు, నవ నారసింహులు, ఆళ్వారులు, అష్టదిక్పాలకులు, అష్టలక్ష్మీ, దశావతారాలు, వైష్ణవ విగ్రహాలను సాలహారాల్లో ప్రతిష్ఠించనున్నారు.

ప్రధానాలయం ఇలా..

యాదాద్రీశుడి ప్రధానాలయ పునర్నిర్మాణాన్ని అద్భుతంగా తీర్చిదిద్దడానికి వైటీడీఏ అధికారులు, ఆర్కిటెక్ట్‌లు, శిల్పులు దేశంలోని పలు దేవాలయాలను సందర్శించి వాటి నిర్మాణ శైలిని పరిశీలించారు. వారు దర్శించిన ఆలయాల్లో శ్రీవిల్లిపుత్తూరు, శ్రీరంగం, తిరుపతి, అహోబిలం, మధురై తదితర ఆలయాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయాల్లో విజయనగర, పల్లవ, చోళ, కాకతీయ, హొయసాల శిల్ప శైలిని మిళితం చేసి శిల్ప శాస్త్ర ప్రకారం నిర్మించారు. ఏనుగులు పల్లవ, స్తంభాలు కాకతీయ, చాళుక్య, ఉప పీఠాలు హొయసాల శిల్పరీతులను ప్రతిబింబిస్తాయి. తెలంగాణకు చెందిన కాకతీయ శిల్పకళా రీతులకు ఎక్కువ ప్రాధాన్యమిస్తూ ప్రధానాలయంలో కాకతీయ స్తంభాలను, పడమర రిటైనింగ్‌ వాల్‌లో ఎలిఫెంట్‌ ప్యానల్‌ను తీర్చి దిద్దారు.

పాత ఆలయం మాదిరిగానే

వంద సంవత్సరాలకు ముందు నిర్మించిన అనుభూతి భక్తులకు కలిగే విధంగా రాతి కట్టడాలతో యాదాద్రి ఆలయ నిర్మాణం జరిగింది. పాత ఆలయం చుట్టూ సిమెంట్‌ కట్టడాలను విడతలు విడతలుగా చేపట్టారు. ప్రస్తుతం గర్భాలయాన్ని అలాగే ఉంచి దాని చుట్టూ పటిçష్ఠమైన గోడ నిర్మించారు. ఆలయంలోకి భక్తులు సులువుగా వెళ్లేందుకు వీలుగా ముఖ ద్వారాన్ని వెడల్పు చేశారు. గతంలో దేవాలయం చుట్టూ రథం, స్వామి వారి సేవ తిరగడానికి మూడు వైపుల్లో మాత్రమే స్థలం ఉండేది. దక్షిణం దిక్కున 120 అడుగుల రిటైనింగ్‌ వాల్‌ నిర్మించి ఆలయానికి దక్షిణ భాగంలో స్థలం పెంచారు.

గర్భాలయాన్ని మధ్యగా లెక్కిస్తూ పూర్తి అలయ నిర్మాణం చేపట్టారు. ముఖమండప స్థలం పెంచారు. గతంలో పదివేల మంది భక్తులకు వీలుండే చోటును ఇప్పుడు ముప్పయి నుంచి నలభై వేల మంది వచ్చిపోయేందుకు వీలుగా విస్తరించారు. చుట్టూ ప్రాకార, అష్టభుజి మండపాలు నిర్మించారు. ప్రధానాలయంలో గతంలో ఉన్న విధంగానే ధ్వజస్తంభం, బలిపీఠం, గరుడ ఆలయం, ఆండాళ్‌ అమ్మవారు, ఆంజనేయస్వామి ఆలయాలున్నాయి. ఇందులో అదనంగా సేనా మండపం, ఆళ్వార్, రామానుజుల ఉప ఆలయాలను నిర్మించారు. తూర్పు ద్వారం గుండా ఆలయంలోకి భక్తులు వచ్చి, పడమటి రాజగోపురం నుంచి భక్తులు వెళ్లే మార్గంలో రాతి మెట్లకు రాతి రెయిలింగ్‌ను ఏర్పాటు చేయడం విశేషం.

ప్రథమ ప్రాకారం చుట్టూ..

ఆలయంలో ఏర్పాటు చేసిన ప్ర«థమ ప్రాకారం చుట్టూ అధిష్ఠం, స్తంభ వర్గం, ప్రస్తరంతో సహా కిటికీలను అందంగా నిర్మించారు. వీటిపై సాలహారాలను ఏర్పాటు చేశారు. 243 సాలహార విగ్రహాలను ఈ సాలహారాల్లో అమర్చారు. ఇక్కడ ప్రత్యేకించి స్లాబ్‌పై నీళ్లు రావడానికి అనువుగా సోమసూత్రంలాగా రాతిని నిర్మించారు.

దివ్య విమానం..

విమానం అనగా వివిధ కట్టడములతో నిర్మించిన నిర్మాణాన్ని విమానం అంటారు. వి+మానం విడదీయగా.. ఇందులో వి అనగా విశిష్టమైన, మానం అనగా కొలతలతో చేపట్టిన నిర్మాణం అని అర్థం. ఈ విమానంపైన కేశవ మూర్తుల ఆకారాలు, గరుత్మంతులు, సింహాలు, విమాన శిఖరం, అష్టకోణం ఆకారం ఉంటాయి.

నలు దిశల మండపాలు..

ప్రధానాలయ అంతర్‌ ప్రాకారంలోని నలు దిశల్లోను నాలుగు మండపాలను నిర్మించారు. ఈశాన్యంలో కల్యాణ మండపం, వాయవ్యంలో అద్దాల మండపం, నైరుతిలో యాగశాల, ఆగ్నేయంలో దీపాలంకరణ మండపం ఏర్పాటు చేశారు. ఈశాన్యంలో నిర్మించిన కల్యాణ మండపంలో భక్తులు నిత్య కల్యాణం నిర్వహిస్తారు. ఇక వాయవ్యంలో నిర్మించిన అద్దాల మండపంలో శ్రీస్వామి అమ్మవార్లకు ప్రత్యేక సేవలు, అమ్మవారికి ఊంజల్‌ సేవ నిర్వహించనున్నారు. నైరుతిలో ఏర్పాటు చేసిన యాగశాలలో శ్రీసుదర్శన నారసింహ హోమం నిర్వహిస్తారు. ఆగ్నేయంలో దీపాలంకరణ మండపంలో నిత్యం దీపాలు వెలిగించనున్నారు.

ప్రతిచోటా ఆధ్యాత్మిక రూపాలే..

తూర్పు రాజగోపురం నుంచి ప్రధానాలయంలోకి వెళ్లే మార్గంలో శిల్పులు అద్భుతమైన శిల్పాలను చెక్కారు. ఆలయంలో ఇరువైపులా గోడలకు శంఖు చక్ర నామాలు, ఏనుగుల వరుసలు, గరుత్మంతుడు, ఆంజనేయస్వామి, సుదర్శనమూర్తి, యోగ నారసింహుడు, గర్భాలయ గోడకు పంచ నారసింహ రూపాలు, పడమర ద్వారానికి ఇరువైపులా చండ ప్రచండ విగ్రహాలను ఏర్పాటు చేశారు.

ఆలయ శైలి మార్చలేదు..

పంచనారసింహులతో విరాజిల్లుతున్న యాదాద్రి పాత ఆలయ శైలిని ఏమీ మార్చలేదు. గతంలో మూడు అంతస్తులు ఉండగా, ఇప్పుడు ఐదు అంతస్తులు నిర్మించారు. చిన్నగా ఉన్న ఆలయాన్ని మరింత పెద్దగా విస్తరించారు. నూతనంగా స్వామివారి ఆలయ ద్వారాన్ని విస్తరించడంతో పాటు ప్రధాన గర్భాలయ ద్వారాలకు రాగిపై బంగారు పూత పూసి, బంగారు రేకులను అమర్చారు. గర్భాలయ ముఖ మండపంపై ప్రహ్లాద చరిత్రను తీర్చిదిద్దారు. ప్రహ్లాదుడి జననం నుంచి హిరణ్యకశిపుని వధ, ప్రహ్లాదుని పట్టాభిషేకం వరకు పది ఘట్టాలను రూపొందించారు.

కనువిందు చేస్తున్న గాలిగోపురం

యాదాద్రికి విచ్చేసే భక్తులకు కొత్తగా నిర్మించిన గాలి గోపురం కనువిందు చేయనుంది. ప్రస్తుతం గాలి గోపురం పూర్తి అయింది. మరో రెండు నెలల్లో దీనికి మెట్ల దారి నిర్మాణం పూర్తి కానుంది. గతంలో ఇక్కడి నుంచి స్వామివారి పాదాల మెట్ల దారి ఉండేది.

రాతి లాకింగ్, డంగు సున్నం జిగట మిశ్రమంతో

పురాతన కాలంలో డంగు సున్నం, కరక్కాయ, బెల్లం, కలబంద, జనపనారలను సరైన పాళ్లలో కలిపి జిగట మిశ్రమం తయారు చేసి రాతికట్టడాలలో ఉపయోగించే వారు. నాటి సంప్రదాయశైలిని యాదాద్రి ప్రధానాలయ రాతి కట్టడాల్లో ఉపయోగించారు. రాతి లాకింగ్‌ విధానానికి అదనంగా జిగట మిశ్రమం ఉపయోగించడంతో వందలాది సంవత్సరాల వరకు ఆలయాలు పటిష్ఠంగా ఉన్నాయని భావించి, నేటి యాదాద్రి లక్ష్మీనరసింహస్వామి పునర్నిర్మాణంలో వీటిని ఉపయోగించారు. నాటి నిర్మాణ శైలిని తలపించేలా నేడు యాదాద్రి ఆలయం రాతి కట్టడాల్లో ఈ జిగట మిశ్రమాన్ని పెట్టారు. భూకంపాలను తట్టుకునేలా ఈ జిగట మిశ్రమం ఎంతో గట్టిగా ఉంటుందని శిల్పులు అంటున్నారు. ఈ నిర్మాణంలో ఎక్కడా సిమెంట్, కాంక్రీట్‌ వాడలేదు.

ధ్వజ స్తంభం

మానవుడికి వెన్నెముక ఎంత ముఖ్యమో, ఆలయాలకు ధ్వజస్తంభం అంత ముఖ్యం. కల్యాణం జరిగే దేవాలయాల్లో కచ్చితంగా ధ్వజస్తంభం ఉంటుందని శాస్త్రం చెబుతుంది. పాలు కారుతున్న చెక్కతో ఈ ధ్వజస్తంభం చేయాలని శాస్త్రం చెబుతుందని శిల్పులు అంటున్నారు. యాదాద్రీశుడి ఆలయంలో సుమారు నలభై అడుగుల ఎత్తు ఉన్న ధ్వజస్తంభాన్ని తీసుకువచ్చారు. దీనిని ములుగు జిల్లా ఏటూరు నాగారం ప్రాంతంలోని టేకు వృక్షం నుంచి తీసుకువచ్చారు. త్వరలోనే ధ్వజ స్తంభం ప్రతిష్ఠించిన అనంతరం రాగి, బంగారు తొడుగులు అమరుస్తారు.

తిరుమల తరహాలో క్యూకాంప్లెక్స్‌

భక్తుల రద్దీ దృష్ట్యా క్యూ కాంప్లెక్స్‌ను ఏర్పాటు చేశారు. ఇండోర్‌లో క్యూకాంప్లెక్స్‌ డిజైన్‌ తయారు చేయించారు. జీ ప్లస్‌ త్రీ భవన సముదాయంలో ఒక్కో అంతస్తులో రెండు విశాలమైన భవనాల్లో ఇరవైవేల మంది ఏకకాలంలో స్వామి దర్శనం కోసం వేచి ఉండేందుకు వీలుగా ఏర్పాట్లు చేశారు. అంతకంటే రద్దీ పెరిగితే టోకెన్‌ విధానం ద్వారా మరుసటి రోజుకు దర్శనం కల్పించే ఏర్పాట్లు చేస్తున్నారు. క్యూ కాంప్లెక్స్‌లో మంచినీరు, గాలి, వెలుతురు ఏర్పాట్లతో పాటు వాష్‌రూమ్‌లనూ ఏర్పాటు చేస్తున్నారు.

దేవుని పూజాధికాల కోసమే విష్ణు పుష్కరిణి

కొండపైన గల విష్ణుపుష్కరిణిలోని పవిత్ర జలాలను స్వామివారి పూజాదికాల కోసమే వాడుతారు. చక్ర తీర్థం, తెప్పోత్సవం, బిందెతీర్థం కోసం వినియోగిస్తారు. గతంలో భక్తులు ఇందులోనే స్నానాలు చేసి స్వామి వారిని దర్శించుకునే వారు.

దేవతా వృక్షాలు, నక్షత్ర వృక్షాలు

యాదాద్రి గిరి ప్రదక్షిణ చేయడం వల్ల భక్తులకు కేవలం దేవుడి చుట్టూ మాత్రమే కాకుండా వారి వారి నక్షత్రం వృక్షాల చుట్టూ, దేవతా వృక్షం చుట్టూ ప్రదక్షిణ చేసిన ఫలితం లభిస్తుందని ప్రతీతి.

శివాలయం పూర్తి

యాదాద్రి శ్రీలక్ష్మీనరసింహస్వామి ప్రధానాలయ పునర్నిర్మాణంతో పాటు రూపుదిద్దుకుంటున్నది శ్రీపర్వత వర్ధని సమేత రామలింగేశ్వరస్వామి ఆలయం. ఈ ఆలయాన్ని శిల్పులు అద్భుతంగా తీర్చిదిద్దారు. ప్రధానాలయంతో పాటు అమ్మవారి ఆలయాలను కృష్ణశిలతో నిర్మించారు. మూడంతస్తుల రాజగోపుర శిఖరం వరకు కృష్ణశిలతో నిర్మించారు. మూలమూర్తులున్న మహా మండపాన్ని పదహారు స్తంభాలతో నిర్మించారు. అంతే కాకుండా నల్లరాతితో ఫ్లోరింగ్‌ చేశారు. ఇక గణపతి, ఆంజనేయస్వామి ఆలయాలను ఇటుక, సిమెంట్‌తో నిర్మించారు. మహా మండపం ఎదురుగా మహాబలిపురం నుంచి తీసుకువచ్చిన ఆరడుగుల నంది విగ్రహాన్ని నెలకొల్పారు. ముఖ మండపం మధ్యలో స్ఫటిక లింగం ఏర్పాటు చేయనున్నారు.

ప్రత్యేకతల ప్రాకార మండపం

ప్రధానాలయం చుట్టూ ఉన్న రెండో ప్రాకార మండపం ఆలయం వైపు భక్తుల కోసం ప్రత్యేకంగా నిత్యకల్యాణ మండపం, యాగశాల, అద్దాల మండపం, అర్చకులు, స్వామి వారి నివేదన ప్రసాదం తయారీ కోసం రామానుజ కూటమిని తీర్చిదిద్దారు. ఇందులోనే ద్రవిడ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే యాలీ స్తంభాలను మనోహరంగా తీర్చిదిద్దారు. ఇందులో సింహం కింద ఏనుగు శిల్పాలు, యాలి కింద సింహం, తీర్చిదిద్దారు.

ఈశాన్యంలో: నిత్యకల్యాణ మండపం,

ఆగ్నేయంలో: రామానుజ కూటమి

నైరుతిలో: యాగశాల

వాయవ్యంలో: అద్దాలమండపం

రెండో ప్రాకార మండపం

ప్రధానాలయం తర్వాత అత్యంత శిల్ప సంపద కలిగిన రెండో ప్రాకారం భక్తులకు ఆధ్యాత్మిక భక్తి పారవశ్యాన్ని కలిగిస్తుంది. అప్పటి వరకు స్వామి దర్శనం కోసం క్యూలైన్‌లో నిలబడ్డ అలసటను పూర్తిగా మటుమాయం చేసేలా ఈ ప్రాకారాన్ని తీర్చిదిద్దారు. ప్రధానాలయ నిర్మాణంలో ప్రత్యేకంగా తీర్చిదిద్డిన ఏడు రాజగోపురాలు వేటికవే ప్రత్యేకతను సంతరించుకున్నాయి. పూర్తిగా వైష్ణవ సంప్రదాయాలు, దశావతారాలు, పంచనార సింహ అవతారాలు, శంఖు చక్ర నామాలు ఇలా రాతి కట్టడాలపై భక్తి రస భావాన్ని మేళవించారు. ఏడు రాజగోపురాల ఎత్తు వివిధ అడుగుల్లో తీర్చిదిద్దారు. రెండో ప్రాకార మండపంలో తిరుమాడ వీధుల వైపు 58 యాలి స్తంభాలు, మరో వైపు అష్టభుజి ప్రాకార మండపాన్ని ఆధ్యాత్మిక భక్తి భావం పెంపొందించేలా రూపొందించారు.